Historia polskiej żarówki 

Serwis internetowy http://www.lighting.pl/

 

 

Pozwalam sobie skopiować początek historii mającej powiązania z Edwardem Potempskim (1, 2):

 

28.01.1907 r. W Warszawskiej Fabryce Lamp Żarowych - ul.Nowowiejska 7 wyprodukowana została pierwsza żarówka.

1908 r. Uruchomienie seryjnej produkcji żarówek z wolframowym włóknem w Warszawskiej Fabryce Lamp Żarowych;

1916 r. Po wybuchu pierwszej wojny światowej Warszawska Fabryka Lamp Żarowych zmniejsza produkcję aż do całkowitego przerwania działalności.

1919 r. Utworzenie spółki akcyjnej Fabryki Lamp Elektrycznych "Cyrkon" w Warszawie;

1920 r. Spółka Akcyjna Fabryki Lamp Elektrycznych "Cyrkon" uruchamia produkcję żarówek w Warszawie przy ul.Nowowiejskiej 13 (dawniej - 7).

1921 r. Spółka Akcyjna Fabryki Lamp Elektrycznych "Cyrkon" zostaje wykupiona przez koncern Tungsram. Fabryka w Warszawie przy ul.Nowowiejskiej 13 staje się własnością tego koncernu.

1922 r. Założona zostaje Polsko-Holenderska Fabryka Lampek Elektrycznych należąca do koncernu N.V.Philips. W Warszawie przy ul.Karolkowej 36 rozpoczyna się budowa pierwszej hali produkcyjnej fabryki. Sprowadza się z Holandii maszyny i urządzenia, które czasowo znajdują locum w wynajętych pomieszczeniach dawnego warsztatu regeneracji żarówek w Warszawie przy ul.Żelaznej 59. Tam też szkoli się pracowników budowanej fabryki.

Historia ulicy Karolkowej

1921-1923 r. Skonstruowanie pierwszych polskich lamp elektronowych przez inżynierów Państwowego Instytutu Telekomunikacji i Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego, uruchomienie przez PTR produkcji lamp radiowych.

1923 r. Powstanie Fabryki Żyrandoli Elektrycznych A. Marciniak S.A. w Warszawie.
Otwarcie Polsko-Holenderskiej Fabryki Lampek Elektrycznych w Warszawie przy ul.Karolkowej 36. Oddanie do użytku pierwszej hali produkcyjnej, uruchomienie produkcji żarówek.

          

1924 r. Otwarcie fabryki Polska Żarówka OSRAM w Pabianicach w budynkach przy ulicy Grobelnej 4.

1927-1928 r. Rozpoczęcie w Warszawie przy ul.Karolkowej 44 budowy piętrowego budynku administracyjnego. Rozpoczęcie produkcji lamp elektronowych w Polsko-Holenderskiej Fabryce Lampek Elektrycznych.

1928 r. Utworzenie Małopolskiej Fabryki Żarówek S.A. we Lwowie w pomieszczeniach istniejącego od 1921 r. warsztatu regeneracji żarówek pod nazwą "Żareg". Uruchomienie produkcji żarówek marki TANTRIS, sukcesy w uzyskaniu dobrej jakości żarówek, ilościowy wzrost produkcji.

1929 r. Zakończenie budowy w Warszawie przy ul.Karolkowej drugiej hali produkcyjnej oraz baraków na magazyny. Wykupienie przez Polskie Zakłady Philips terenów przy ul.Okopowej róg Grzybowskiej.W ramach Stowarzyszenia Elektryków Polskich powołany zostaje Polski Komitet Oświetleniowy.

1930 r. Rozpoczęcie przemysłowej produkcji opraw przez firmę Bracia Borkowscy, Zakłady Elektrotechniczne S.A. w Warszawie.
Zakończenie budowy w Warszawie przy ul.Karolkowej czteropiętrowego gmachu tzw. "biurowca", w którym 3200m2 przeznaczono na cele produkcyjne uruchamiając montaż odbiorników radiowych, dla celów administracyjnych - na pomieszczenia biurowe - przeznaczono 1200 m 2, przy tym na parterze zorganizowano stołówkę oraz tzw. kasyno spełniajace funkcję świetlicy zakładowej. Zakończenie budowy huty szkła lampowego Polskich Zakładów Philips w Warszawie przy ul.Karolkowej. Oprócz produkcji półfabrykatów szklanych do żarówek i lamp radiowych w hucie wytwarza się butle izolacyjne do termosów.

1931 r. Otwarcie Górnośląskiej Fabryki Żarówek HELIOS w Katowicach ul. Św.Stanisława 4.
Wykupienie akcji Małopolskiej Fabryki Żarówek (TANTRIS) przez koncerny lampowe wchodzące w skład kartelu lampowego Phoebus (mającego swą siedzibę w Zurichu w Szwajcarii). Podporządkowanie Małopolskiej Fabryki Żarówek kartelowi lampowemu.

1932 r. Wprowadzenie ceł ochronnych - w konsekwencji zagraniczne koncerny zmuszone są do rozszerzenia asortymentu i ilości wyrobów produkowanych w swych fabrykach w Polsce.

Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Elektryków Polskich w roku 1932-1933 :
I. Wstęp.
.......... Polski Komitet Oświetleniowy stale rozwija swą działalność, organizując szereg nowych komisyj oświetleniowych. Kierownictwo nad pracami powierzonego nam przez miedzynarodową Komisję Oświetleniową sekretariatu Komisji płyt fotometrycznych objął prof. Pieńkowski. Komitet roztacza opiekę nad temi pracami ze względu nad ich międzynarodowe znaczenie. Ponadto prace innych komitetów studdjów M.K.O., a zwłaszcza prace z zakresu oświetlenia lotniczego są starannie studjowane przez odpowiednie komisje S.E.P. Delegaci P.K.Ośw. brali udział w posiedzeniach Komitetu studjów oswietlenia lotniczego w roku ubiegłym w Zurichu. Dla spraw P.K.Ośw. pracuje w chwili obecnej 7 komisyj S.E.P. ..........

IX. Polski Komitet Oświetleniowy.
1. Sprawy organizacyjne.

a) Skład Zarządu P.K.Ośw.:
przewodniczący p. inż. Tadeusz Czaplicki, wiceprzewodniczący p. dr. inż. Tomasz Kluz, członkowie Zarządu pp. inż. Józef Pawlikowski i Edward Potempski, sekretarz generalny p. inż. Józef Podoski.
b) Organizacja nowych Komisyj Oświetleniowych.
W okresie sprawozdawczym zostały zorganizowane 4 nowe komisje oświetleniowe, a mianowicie Komisja Fotometryczna, Komisja Żarówek, Komisja Oświetlenia Samochodowego i Komisja Oświetlenia Ulicznego.
2. Działalność Zarzadu P.K.Ośw.
.......... Zarząd P.K.Ośw. załatwił w okresie sprawozdawczym nastepujące sprawy :
a) Organizacja działu oswietleniowego na IV-tym Walnym Zgromadzeniu S.E.P. w Łodzi w kwietniu 1932 r., P.K.Ośw. zorganizował ze współudziałem Organizacji Gospodarki ¦wietlnej serję odczytów i szereg pokazów z dziedziny oświetlenia. Wygłoszone były następujące odczyty :
Inż. Edwarda Potempskiego : "O wpływie światła na wydajność i bezpieczeństwo pracy",
Prof. Mieczysława Pożaryskiego : "Pierwsze polskie przepisy oświetleniowe",
Inż. Franciszka Piaseckiego : "Zasady oświetlenia wnętrz",
Inż. Bronisława Zabłockiego : "Nowoczesne oprawy oświetleniowe",
Inż. Bentkowskiego Zygmunta : "Postępy w układaniu przewodów oswietleniowych",
Inż. Mieczysława Ferstera i Seweryna Mazrycera : "Rury świetlące (neonowe i inne)",
Pokazy odbyły się w Państwowej Szkole Włókienniczej i obejmowały szereg wzorów racjonalnego oświetlenia, demonstrowanie modeli oświetleniowych i wystawę armatur oswietleniowych.
Ponadto szereg objektów w mieście było naswietlonych oraz O.G.S. zorganizowała przy pomocy miejscowych instytucyj technicznych konkurs oświetlenia wystaw. Odczyty i pokazy cieszyły się dużym uznaniem uczestników Walnego Zgromadzenia.
.....

Komisja VI Żarówek - przewodniczący p. E. Potempski.
1. Sprawy organizacyjne.
Komisja powołana została do życia w grudniu ubiegłego roku, w związku z zupełnym wyczerpaniem nakładu przepisów na żarówki PNE-21-1929. przy Komisji funkcjonuje podkomisja oprawek i trzonków żarówek pod przewodnictwem p. B. Szapiry, współpracująca z Komitetem VI CEI.
2. Prace komisji w roku 1932/33.
Komisja odbyła w okresie od 1.V.32 r. do 1.VI.33 r. 4 posiedzenia. Zapoczątkowano prace nad sporządzeniem nowego projektu przepisów na żarówki. podkomisja odbyła 3 posiedzenia i zajęła się sprawami opracowania polskiego tekstu norm na oprawki i trzonki żarówek, uchwalonych przez C.E.I. (dok. RM-98). Odpowiedni projekt II-gi ogłoszony był w Nr. 4 "Przeglądu Elektrotechnicznego", spotkał się jednak z szeregiem sprzeciwów, wobec czego proponowane zmiany będą przesłane do C.E.I.
3. Program pracy na rok 1933/34.
a) Opracowanie przepisów na żarówki,
b) Opracowanie Norm na oprawki i trzonki żarówek.
 

1934 r. Powstanie we Lwowie nowej fabryki żarówek POLUX
Kartel Phoebus decyduje o zlikwidowaniu Małopolskiej Fabryki Żarówek TANTRIS.

 

Przegląd Elektrotechniczny Zeszyt 9 z 1 maja 1934 r. pisał w artykule
VI Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia Elektryków Polskich W Krakowie od 1 do 4 czerwca 1934 roku