|
Kutnowska Równina Krzemowa |
Opracowanie prof. Tadeusza Witkowskiego Elektrotechnicy Kutnowskiej "Równiny Krzemowej" ISBN 83-87222-26-7
|
|
Wstęp Orędownicy nauczania.. Twórcy śmiałych projektów.. Czołowi przedstawiciele.. CIE 1931 Galeria |
|
Orędownik nauczania fizyki oraz pierwszy elektryk
polski,
Fizyka jako dyscyplina naukowa została wprowadzona w 1740 r. do
Collegium Nobilium, pierwszej szkoły w Polsce, która prowadziła
naukę według nowoczesnych metod europejskich. Jednym z głównych
orędowników równouprawnienia fizyki z innymi przedmiotami
wykładanymi w szkołach był fizyk i matematyk ks. Antoni Jakub
Wiśniewski (1718-1774), ur. w Smogulcu k. Łęczycy, który przez wiele lat
wykładał w kolegiach zakonnych. Był autorem szeregu prac z dziedziny
nauk przyrodniczych i filozofii. Główną zasługą A. J. Wiśniewskiego, m.
in. rektora Collegium Nobilium było zorganizowanie w tej
uczelni pierwszego w Polsce gabinetu fizycznego na wzór europejski, do
którego szereg przyrządów sprowadzono z Londynu.
Historia piśmiennictwa polskiego z dziedziny fizyki i elektryki
świadczy o tym, że najstarszą drukowaną oryginalną pracą ogólnonaukową
zawierającą wiadomości z elektryczności i magnetyzmu to
"Fizyka" ks. Józefa Hermana Osińskiego (1738-1802), ur. w Dobrzykowie
k. Gąbina. J. H. Osiński z rekomendacji A. J. Wiśniewskiego
przebywał m. in. w Wiedniu i Paryżu, gdzie studiował nauki ścisłe. Był
jednym z najwybitniejszych pedagogów
w zakresie nauk przyrodniczych,
głównie fizyki i chemii w Collegium Nobilium, w ktorym założył
nowoczesne laboratorium chemiczne.
J. H. Osiński jest autorem pionierskiej
książki o tematyce elektrycznej - pracy o piorunochronach "Sposób
ubezpieczający życie i majątek od piorunów" wydanej w 1784 r.
Twórcy śmiałych projektów technicznych i
przemysłowych,
W okolicach Kutna i dorzecza Bzury podczas Insurekcji Kościuszkowskiej
walczył gen. Michał Sokolnicki (1760-1816), absolwent
Szkoły Rycerskiej i studiów w zakresie inżynierii wodnej i wojskowej
w uczelniach Europy Zachodniej. Ten wybitny strateg i taktyk wojenny
o wielkich ideach i honorze narodowym, był autorem projektu reformy
armii polskiej i adiutantem cesarza w wojnach napoleońskich. Należał
do najwybitniejszych inżynierów europejskich przełomu XVIII/XIX w.,
był członkiem Francuskiego Akademickiego 'I bwarzystwa Naukowego,
twórcą pomysłów zaliczanych do ówczesnej science-fiction, w tym zautomatyzowanego
domu przyszłości, którego właściciel mógłby zdalnie
audiowizualnie kontrolować stan całej posiadłości, pracą służby itp.
Rajmund Rembieliński (1775-1841), marszałek Sejmu, pułkownik
w czasach Księstwa Warszawskiego zasłużył się wybitnie dla rozwoju
gospodarczego kraju. Był właścicielem majątku w Krośnicwicach,
twórcą przemysłowej Łodzi. Opracował na początku
XIX w. projekt
utworzenia
państwowych osad przemysłowych w obwodzie łęczyckim.
Kierując się
względami pragmatycznymi, zrealizował w Łodzi koncepcję
"miasta
przemysłowego", która znacznie później pojawiła się w teoretycznych
projektach urbanistycznych czołowych twórców europejskich.
Do utworzonego
ośrodka przemysłowego sprowadzono najnowocześniejsze
wówczas urządzenia produkcyjne, w tym maszyny parowe.
Obaj byli absolwentami Szkoły Rycerskiej, założonej
przez Stanisława
Augusta, której głównym zadaniem było przygotowanie młodzieży
szlacheckiej do życia obywatelskiego i wychowanie jej w duchu
kultury polskiego oświecenia. Jako ciekawostkę
można podać, że to
właśnie gen. M.
Sokolnicki (brat pradziadka prof. G. Sokolnickiego,
pioniera polskiej
elektroenergetyki) powrócił do kraju szlakiem Poznań-Warszawa
przez Rowninę Kutnowską jako dowódca eskorty zwłok księcia
J. Poniatowskiego, a
R. Rembieliński ufundował księciu pierwszy w
Polsce pomnik w Krośniewicach w 1814 r.
Czołowi przedstawiciele postępu technicznego
Przewrót techniczny na ziemiach polskich rozpoczął się ze znacznym
opóźnieniem w stosunku do krajów Europy Zachodniej i nie przebiegał
równocześnie w poszczególnych zaborach. Podobnie jak w Anglii rewolucja
przemysłowa w Królestwie Polskim rozpoczęła się od przemysłu
włókienniczego.
W Wielkopolsce w tym okresie rozpoczęto produkcję maszyn i urządzeń
rolniczych oraz aparatów dla przemysłu rolno-spożywczego.
Powszechnie znany jest wkład wielkopolanina Hipolita Cegielskiego,
ale nie mniej zasłużonym na tym polu działalności był pionier rozwoju
przemysłu polskiego Wojciech Jan Netrebski
(1811-1866), jeden z pierwszych
słuchaczy Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego
w Warszawie (poprzedniczki Politechniki Warszawskiej).
W. J. Netrebski (ur.
w Rokotowie k. Sochaczewa), wybitny konstruktor,
był założycielem i
kierownikiem pierwszego w Wielkopolsce zakładu budowy maszyn i odlewni.
Budowa w tym czasie kolei żelaznych i rozwój przemysłu maszynowego
wpłynął na rozwój hutnictwa. Do wybitnych wówczas
menedżerów największych hut na ziemiach polskich zalicza się Ignacy
Jasiukowicz (1847-1914), docent
Instytutu Technologicznego w Petersburgu.
Był dyrektorem stalowni na Nowej Pradze w Warszawie,
a następnie na Ukrainie, gdzie
wdrażał nowinki z zakresu elektrotechniki. Jako właściciel
majątku Chodów k. Krośniewic, był głównym darczyńcą
na rzecz budowy pierwszej szkoły średniej w Kutnie.
Wybitnym działaczem gospodarczym i społecznym był inż. Tadeusz
Popowski (1868-1930), absolwent
Instytutu Technologicznego w Petersburgu.
Był dyrektorem i członkiem zarządu Ostrowieckich Zakładów
Hutniczych, jednych z największych zakładów tego typu w Polsce.
Po odrodzeniu państwa polskiego był współorganizatorem i członkiem
Centralnego Zarządu Przemysłu,
Górnictwa, Hutnictwa i Finansów.
Zmarł w majątku Ruszki k. Kutna,
którego był właścicielem.
Do rozwoju przemysłu, w tym m. in. hutnictwa i włókiennictwa
przyczyniło się wynalezienie generatorów wytwarzających prąd elektryczny.
Wybitnym inżynierem absolwentem Instytutu Technologicznego
w Petersburgu był Stefan Franciszek Przedpełski (1865-1930), ur.
w Nowej Wsi w powiecie łęczyckim. Był autorem elektryfikacji
zakładów włókienniczych, projektantem i budowniczym jednej z najnowocześniejszych
przędzalni w Łodzi na przełomie XIX i XX w. |