|
ZWIĄZKI PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH I ABSOLWENTÓW WYDZIAŁU Z INNYMI UCZELNIAMI |
Wacław Lidmanowski
RODOWÓD PIERWSZYCH PROFESORÓW
Związki pracowników naukowych i absolwentów
Wydziału z innymi uczelniami nie polegają jedynie na ich udziale w rozwoju
szkolnictwa poza Wydziałem, lecz również na oddziaływaniu innych uczelni na
kadrę Wydziału. Uświadomienie sobie tego faktu pozwała lepiej zrozumieć
powstanie i pierwsze dziesiątki lat istnienia Wydziału, kiedy to cała kadra
naukowa była wykształcona w innych uczelniach i z nich się prawie wyłącznie
wywodziła, przenosząc stamtąd wzory na nasz Wydział. Trzeba pamiętać, że według
statystyki jeszcze w 1939 r. 20% ogólnej liczby inżynierów elektryków
działających w Polsce było wykształconych w obcych uczelniach.
I tak, pierwsi profesorowie Wydziału z 1921 r. ukończyli następujące uczelnie:
Instytut Elektrotechniczny w Petersburgu - Roman Trechciński, w 1912 r. tamże
był wykładowcą; Wydział Mechaniczny ze specjalnością elektrotechniki Instytutu
Technologicznego w Petersburgu - Mieczysław Pożaryski w 1897 r., Konstanty
Żórawski w 1898 r.; Politechnikę w Darmstadzie - M. Pożaryski w 1899 r. i
Stanisław Odrowąż-Wysocki.
Chociaż powstała w 1915 r. polska Politechnika Warszawska, a w 1921 r.
samodzielny jej Wydział Elektrotechniczny, odziedziczyły gmachy po powstałym na
przełomie wieków rosyjskim Instytucie Politechnicznym Imienia Imperatora
Mikołaja II (taki był rosyjski napis na frontonie gmachu głównego w miejscu,
gdzie dzisiaj widnieje napis „Politechnika”), zbudowane ze składek społeczeństwa
polskiego, to jednak nie dziedziczyły one ani kadry naukowo-nauczycielskiej, ani
tradycji tegoż Instytutu. Instytut ten bowiem w całości, łącznie ze stanowiącymi
niemal wyłącznie obsadę profesorami Rosjanami ewakuował się w 1915 r. do Moskwy,
Nowoczerkaska, Rostowa nad Donem, a w końcu do Niżnego Nowogrodu (dziś Gorki).
Wyjątkiem był późniejszy wieloletni dziekan Wydziału M. Pożaryski, który we
wspomnianym Instytucie pracował od 1902 r. jako asystent w Katedrze
Elektrotechniki i który był również od 1901 r. wykładowcą elektrotechniki w
Szkole Wawelberga i Rotwanda.
Z innych profesorów Wydziału z pierwszego dwudziestolecia jego istnienia należy,
w związku z ich działalnością w innych uczelniach, wspomnieć profesora:
Kazimierza Drewnowskiego, Mieczysława Wolfkego, Leona Staniewicza i Janusza
Groszkowskiego.
Pierwszy z nich ukończył Politechniki we Lwowe, Zurychu i Darmstadzie przed I
wojną światową. Po I wojnie światowej był Komendantem Głównej Szkoły Artylerii i
Inżynierów, wykładowcą Politechniki Lwowskiej, a w czasie okupacji hitlerowskiej
zastępcą dyrektora Państwowej Wyższej Szkoły Technicznej w Warszawie i
współinicjatorem tajnego nauczania politechnicznego. Po ostatniej wojnie był
założycielem i dyrektorem polskiego ośrodka naukowego w Belgii (Centre des
Hautes Etudes Polonaises en Belgique); z jego inicjatywy wykształciło się po
1945 r. kilkunastu polskich inżynierów elektryków na uniwersytetach w Brukseli,
Louvain i Liege.
M. Wolfke doktoryzował się w niemieckim Uniwersytecie Wrocławskim, habilitował w
Politechnice Związkowej (Eidgenossische Technische Hochschule) w Zurychu, gdzie
również prowadził wykłady, następnie współpracował z W. H. Kessomem w Leydzie, a
po ostatniej wojnie działał również w Politechnice Gdańskiej.
L. Staniewicz, pierwszy dziekan Wydziału w 1921 r., studiował w Instytucie
Elektrotechnicznym w Petersburgu (1903 r.), był wykładowcą szkół średnich oraz
instytutów: Politechnicznego, Elektrotechnicznego i Inżynierów Cywilnych w
Petersburgu. Był profesorem elektrotechniki ogólnej i profesorem Instytutu
Elektrotechnicznego w Petersburgu, a po ostatniej wojnie profesorem Politechniki
Gdańskiej (do 1951 r.).
Prof. J. Groszkowski działał w wyższych uczelniach poza Wydziałem jedynie w
okresie II wojny światowej, będąc profesorem w Politechnice Lwowskiej w latach
1939-1941 oraz w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej w Warszawie (w latach
1941-1945).
LATA WOJENNE I PIERWSZE LATA POWOJENNE
Z grona młodszego pokolenia przedwojennych pracowników naukowych
Wydziału bądź absolwentów Wydziału wyszli znani organizatorzy i profesorowie
wielu krajowych politechnik w okresie powojennym jak np.: Stanisław Szpor prof.
w Instytucie Wysokich Napięć i Aparatów Elektrycznych Politechniki Gdańskiej (w
czasie ostatniej wojny światowej wykładowca w obozie uniwersyteckim w Winterthur
k. Zurychu dla internowanych Polaków, po kampanii we Francji w 1940 r.), autor
wybitnego dzieła „Ochrona odgromowa” w 3 tomach; Jerzy Skowroński - prof.
materiałoznawstwa elektrotechnicznego i krioelektrotechniki w Politechnice
Wrocławskiej; ponadto w Politechnice Śląskiej: Tadeusz Stępniewski prof.
elektroenergetyki w Instytucie Elektroenergetyki i Sterowania Układów; Lucjan
Nehrebecki prof. elektrowni i gospodarki energetycznej; Jan Obrąpalski - prof.
napędów g6rniczych i hutniczych; Edmund Piotrowski - prof. urządzeń
elektrycznych; Zygmunt Gogolewski, prof. napędów elektrycznych i dziekan
Wydziału Elektrycznego, a z kolei w Politechnice Łódzkiej: Eugeniusz Jezierski -
prof. maszyn elektrycznych i transformatorów, Witold Iwaszkiewicz - prof.
miernictwa elektrycznego, Zygmunt Hasterman - prof. techniki wysokich napięć,
Karol Przanowski - prof. elektrotechniki i elektroenergetyki i Walenty
Starczakow - prof. miernictwa wysokonapięciowego, Stefan Nowicki - prof. fizyki,
Roman Barański - doc. aparatów elektrycznych.
Oprócz polskiego ośrodka naukowego w Belgii i obozu uniwersyteckiego dla
internowanych żołnierzy polskich w Winterthur, o których już wspomniano, za
granicą w okresie ostatniej wojny działało zorganizowane przez przedwojennego
profesora wykładającego, na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej
Stanisława Płużańskiego studium politechniczne w Londynie (w latach 1941-1945).
Studium to na prawach szkoły akademickiej ukończyło wielu elektryków Polaków, a
wykładał na nim Paweł Jan Nowacki, później profesor Politechniki Warszawskiej i
Wrocławskiej, Witold Hryszkewicz - asystent prof. L. Staniewicza na Wydziale,
Leszek Zienkowski - wykładowca maszyn elektrycznych.
LATA SZEŚĆDZIESIĄTE I SIEDEMDZIESIĄTE
Stosunkowo najmłodsze grono pracowników naukowych bądź też absolwentów Wydziału przyczyniło się decydująco do powstania, zorganizowania i działania wydziałów elektrycznych niektórych politechnik krajowych lub innych szkół. I tak, do rozwoju Politechniki Białostockiej przyczynili się: Tadeusz Bełdowski (rys. 8.1), prof. elektroenergetyki przemysłowej - w latach 1971-1974 rektor jeszcze wówczas Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Białymstoku, a w latach 1974-1981 - rektor Politechniki Białostockiej oraz prof. w Instytucie Elektrotechniki tamże, Ryszard Matusiak - doc. wykładający podstawy elektrotechniki oraz Janusz Bursztyński - doc. wykładający urządzenia elektryczne, jak również Stanisław Urbański, absolwent Wydziału Elektrycznego PW, a prorektor Politechniki Białostockiej i profesor napędów elektrycznych. Do rozwoju Politechniki Lubelskiej przyczynili się następujący pracownicy naukowi: Zdzisław Grunwald (rys. 8.2) - prof. napędów elektrycznych i zautomatyzowanych procesów produkcyjnych na etacie przez 4 lata, a przez 11 lat prowadzący wykłady zlecone i przewodniczący
.8.1. Inauguracja roku akademickiego 1979/1980 W Politechnice Białostockiej. Przemawia rektor prof. Tadeusz Bełdowski, z lewej - prorektor prof. Stanisław Urbański, z prawej - doc. Jerzy Niebrzydowski, dziekan Wydziału Elektrycznego |
8.2. Egzamin dyplomowy w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Lublinie, 1968 r. Od lewej: prof. Zdzisław Grunwald - przewodniczący Komisji, doc. Romuald Krzywicki - dziekan Wydziału Elektrycznego |
8.3. W laboratorium Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie, W 1970 r. Od lewej - prof. Antoni Kiliński (rektor Politechniki Warszawskiej), ...„ prof. Edmund Lipiński, płk. Bronisław Mikołajuk |
studium doktoranckiego przez 7 lat, Kazimierz Auleytner - prof. aparatów elektrycznych i materiałoznawstwa elektrycznego i Władysław Lech - prof. techniki wysokich napięć i krioelektrotechniki; ponadto do rozwoju Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie przyczynił się Edmund Lipiński - prof. elektroniki w tej szkole od roku 1966 do 1978 (rys. 8.3). Do rozwoju Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu przyczynili się: E. Lipiński - dziekan Wydziału Transportu i wykładowca informatyki i energoelektroniki w latach 1978-1981, Augustyn Chwaleba i Zygmunt Warsza - dziekani Wydziału Transportu i wykładowcy metrologii oraz Andrzej Wąsowski - wykładowca elektrotechniki.
PROFESOROWIE W UCZELNIACH ZAGRANICZNYCH
Na
zakończenie trzeba wspomnieć o tych wszystkich pracownikach naukowych Wydziału
lub jego absolwentach, którzy na stałe opuścili kraj i związali swą działalność
z wyższymi uczelniami zagranicznymi, tam osiedli i przyczynili się do ich
rozwoju. Oto ich luźne wyliczenie, na pewno niepełne:
Józef Pawlikowski - dr, przedwojenny wykładowca oświetlenia elektrycznego na
Wydziale; prof. oświetlenia elektrycznego w Ecole Politechnique de Montreal
(Kanada);
Zygmunt Jelonek - prof. uniwersytetu w Glasgow (Szkocja);
Ryszard Syski - prof. uniwersytetu w Maryland (Stany Zjednoczone);
Tadeusz
Tchórzewski - wykładowca na uniwersytecie w Guliford;
Jerzy Gliński - prof. uniwersytetu w Ottawie (Kanada), zm. 1979;
Janusz Lechosław Maksiejewski - doc. Wydziału do 1966 r. starszy wykładowca w
University of Salford, Department of Electrical Engineering (W. Brytania);
Stanisław Żołędziowski - absolwent Wydziału - starszy wykładowca w University of
Salford, Department of Electrical Engineering (W. Brytania);
Henryk Ryżko - zastępca profesora z techniki wysokich napięć na Wydziale do 1980
r. - w 1962 Dr. Fil, w 1966 r. Dr. Sc. w Uniwersytecie w Uppsali, a od 1968 r.
kierownik Laboratorium Wysokich Napięć Królewskiego Instytutu Technologii w
Sztokholmie (Szwecja);
Jan Gumiński - profesor Politechniki w Wimbledon (W. Brytania);
Jan Grzybowski-Holm - prof. senior Uniwersytetu Wisconsin (USA);
Juliusz
Hupert - prof. Wydziału Fizyki Uniwersytetu de Paul w Chicago (USA);
Karol Morsztyn - prof. Wydziału Elektrycznego Uniwersytetu Monash w Clayton
(Australia);
Witold Hryszkiewicz-Narbutt - profesor i dziekan Wydziału Elektrycznego Polskiej
Politechniki w Londynie (W. Brytania);
Jerzy Roman - prof. Politechniki Michigan w Houghton i Uniwersytetu
Massachusetts w Bostonie (USA);
Stanisław Kownacki - prof. kilku Politechnik i Uniwersytetów -w USA (Santa
Clara, Virginia, Columbia, Brooklin, Notre Darne) oraz w Algierii (Annaba); ..
Jerzy Lubelfeld - prof. Instytutu- Technologiczno-Lotniczego Wright-Patterson
(USA);
Andrzej Targowski - prof. informatyki Uniwersytetu Western Michigan (USA).
WYKŁADOWCY W UCZELNIACH ZAGRANICZNYCH
Inne grono pracowników naukowych Wydziału to pracownicy angażowani do zagranicznych uczelni na podstawie kontraktów dla prowadzenia tam wykładów i ewentualnie organizacji procesu dydaktycznego. Trzeba tu wymienić prof. Janusza Lecha Jakubowskiego (rys. 8.4), który przebywał przez lata 1966-1971 w Politechnice w Algierze, gdzie wykładał i organizował nauczanie techniki wysokich napięć, prof. Jana Podoskiego, który był „visiting professor” w Uniwersytecie Technicznym w Ghanie (1962), a następnie wykładał w UNAZA w Kinshasa (1974-1977) oraz USTA w Algierze (1978/79), prof. Witolda Szumana, który
8.4. Prof. Janusz Lech Jakubowski na sesji UNESCO w sprawie popularyzacji nauki, Madryt 17.10.1915 r. |
wykładał w Wyższej Szkole Technicznej w Indiach z ramienia UNESCO (1965-1969), oraz w latach następnych w Abidżanie - Wybrzeże Kości Słoniowej, doc. Romana Hampla, wykładającego matematykę w krajach bliskiego wschodu, prof. Antoniego Roguskiego, który wykładał technikę wysokich napięć jako „visiting professor” w University of Technology w Eindhoyen w Holandii (1978 r.) oraz docentów Wiesława Kłossowskiego i Zdzisława Trzaskę, którzy przebywają na uczelniach algierskich na kontraktach 2- lub 3-letnich (od 1978 r.).