ZWIĄZKI PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH I ABSOLWENTÓW
WYDZIAŁU Z INNYMI UCZELNIAMI

 

Wacław Lidmanowski

 

RODOWÓD PIERWSZYCH PROFESORÓW
Związki pracowników naukowych i absolwentów Wydziału z innymi uczelniami nie polegają jedynie na ich udziale w rozwoju szkolnictwa poza Wydziałem, lecz również na oddziaływaniu innych uczelni na kadrę Wydziału. Uświadomienie sobie tego faktu pozwała lepiej zrozumieć powstanie i pierwsze dziesiątki lat istnienia Wydziału, kiedy to cała kadra naukowa była wykształcona w innych uczelniach i z nich się prawie wyłącznie wywodziła, przenosząc stamtąd wzory na nasz Wydział. Trzeba pamiętać, że według statystyki jeszcze w 1939 r. 20% ogólnej liczby inżynierów elektryków działających w Polsce było wykształconych w obcych uczelniach.
I tak, pierwsi profesorowie Wydziału z 1921 r. ukończyli następujące uczelnie: Instytut Elektrotechniczny w Petersburgu - Roman Trechciński, w 1912 r. tamże był wykładowcą; Wydział Mechaniczny ze specjalnością elektrotechniki Instytutu Technologicznego w Petersburgu - Mieczysław Pożaryski w 1897 r., Konstanty Żórawski w 1898 r.; Politechnikę w Darmstadzie - M. Pożaryski w 1899 r. i Stanisław Odrowąż-Wysocki.
Chociaż powstała w 1915 r. polska Politechnika Warszawska, a w 1921 r. samodzielny jej Wydział Elektrotechniczny, odziedziczyły gmachy po powstałym na przełomie wieków rosyjskim Instytucie Politechnicznym Imienia Imperatora Mikołaja II (taki był rosyjski napis na frontonie gmachu głównego w miejscu, gdzie dzisiaj widnieje napis „Politechnika”), zbudowane ze składek społeczeństwa polskiego, to jednak nie dziedziczyły one ani kadry naukowo-nauczycielskiej, ani tradycji tegoż Instytutu. Instytut ten bowiem w całości, łącznie ze stanowiącymi niemal wyłącznie obsadę profesorami Rosjanami ewakuował się w 1915 r. do Moskwy, Nowoczerkaska, Rostowa nad Donem, a w końcu do Niżnego Nowogrodu (dziś Gorki). Wyjątkiem był późniejszy wieloletni dziekan Wydziału M. Pożaryski, który we wspomnianym Instytucie pracował od 1902 r. jako asystent w Katedrze Elektrotechniki i który był również od 1901 r. wykładowcą elektrotechniki w Szkole Wawelberga i Rotwanda.
Z innych profesorów Wydziału z pierwszego dwudziestolecia jego istnienia należy, w związku z ich działalnością w innych uczelniach, wspomnieć profesora: Kazimierza Drewnowskiego, Mieczysława Wolfkego, Leona Staniewicza i Janusza Groszkowskiego.
Pierwszy z nich ukończył Politechniki we Lwowe, Zurychu i Darmstadzie przed I wojną światową. Po I wojnie światowej był Komendantem Głównej Szkoły Artylerii i Inżynierów, wykładowcą Politechniki Lwowskiej, a w czasie okupacji hitlerowskiej zastępcą dyrektora Państwowej Wyższej Szkoły Technicznej w Warszawie i współinicjatorem tajnego nauczania politechnicznego. Po ostatniej wojnie był założycielem i dyrektorem polskiego ośrodka naukowego w Belgii (Centre des Hautes Etudes Polonaises en Belgique); z jego inicjatywy wykształciło się po 1945 r. kilkunastu polskich inżynierów elektryków na uniwersytetach w Brukseli, Louvain i Liege.
M. Wolfke doktoryzował się w niemieckim Uniwersytecie Wrocławskim, habilitował w Politechnice Związkowej (Eidgenossische Technische Hochschule) w Zurychu, gdzie również prowadził wykłady, następnie współpracował z W. H. Kessomem w Leydzie, a po ostatniej wojnie działał również w Politechnice Gdańskiej.
L. Staniewicz, pierwszy dziekan Wydziału w 1921 r., studiował w Instytucie Elektrotechnicznym w Petersburgu (1903 r.), był wykładowcą szkół średnich oraz instytutów: Politechnicznego, Elektrotechnicznego i Inżynierów Cywilnych w Petersburgu. Był profesorem elektrotechniki ogólnej i profesorem Instytutu Elektrotechnicznego w Petersburgu, a po ostatniej wojnie profesorem Politechniki Gdańskiej (do 1951 r.).
Prof. J. Groszkowski działał w wyższych uczelniach poza Wydziałem jedynie w okresie II wojny światowej, będąc profesorem w Politechnice Lwowskiej w latach 1939-1941 oraz w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej w Warszawie (w latach 1941-1945).

 

LATA WOJENNE I PIERWSZE LATA POWOJENNE

Z grona młodszego pokolenia przedwojennych pracowników naukowych Wydziału bądź absolwentów Wydziału wyszli znani organizatorzy i profesorowie wielu krajowych politechnik w okresie powojennym jak np.: Stanisław Szpor prof. w Instytucie Wysokich Napięć i Aparatów Elektrycznych Politechniki Gdańskiej (w czasie ostatniej wojny światowej wykładowca w obozie uniwersyteckim w Winterthur k. Zurychu dla internowanych Polaków, po kampanii we Francji w 1940 r.), autor wybitnego dzieła „Ochrona odgromowa” w 3 tomach; Jerzy Skowroński - prof. materiałoznawstwa elektrotechnicznego i krioelektrotechniki w Politechnice Wrocławskiej; ponadto w Politechnice Śląskiej: Tadeusz Stępniewski prof. elektroenergetyki w Instytucie Elektroenergetyki i Sterowania Układów; Lucjan Nehrebecki prof. elektrowni i gospodarki energetycznej; Jan Obrąpalski - prof. napędów g6rniczych i hutniczych; Edmund Piotrowski - prof. urządzeń elektrycznych; Zygmunt Gogolewski, prof. napędów elektrycznych i dziekan Wydziału Elektrycznego, a z kolei w Politechnice Łódzkiej: Eugeniusz Jezierski - prof. maszyn elektrycznych i transformatorów, Witold Iwaszkiewicz - prof. miernictwa elektrycznego, Zygmunt Hasterman - prof. techniki wysokich napięć, Karol Przanowski - prof. elektrotechniki i elektroenergetyki i Walenty Starczakow - prof. miernictwa wysokonapięciowego, Stefan Nowicki - prof. fizyki, Roman Barański - doc. aparatów elektrycznych.
Oprócz polskiego ośrodka naukowego w Belgii i obozu uniwersyteckiego dla internowanych żołnierzy polskich w Winterthur, o których już wspomniano, za granicą w okresie ostatniej wojny działało zorganizowane przez przedwojennego profesora wykładającego, na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej Stanisława Płużańskiego studium politechniczne w Londynie (w latach 1941-1945). Studium to na prawach szkoły akademickiej ukończyło wielu elektryków Polaków, a wykładał na nim Paweł Jan Nowacki, później profesor Politechniki Warszawskiej i Wrocławskiej, Witold Hryszkewicz - asystent prof. L. Staniewicza na Wydziale, Leszek Zienkowski - wykładowca maszyn elektrycznych.
 

LATA SZEŚĆDZIESIĄTE I SIEDEMDZIESIĄTE

Stosunkowo najmłodsze grono pracowników naukowych bądź też absolwentów Wydziału przyczyniło się decydująco do powstania, zorganizowania i działania wydziałów elektrycznych niektórych politechnik krajowych lub innych szkół. I tak, do rozwoju Politechniki Białostockiej przyczynili się: Tadeusz Bełdowski (rys. 8.1), prof. elektroenergetyki przemysłowej - w latach 1971-1974 rektor jeszcze wówczas Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Białymstoku, a w latach 1974-1981 - rektor Politechniki Białostockiej oraz prof. w Instytucie Elektrotechniki tamże, Ryszard Matusiak - doc. wykładający podstawy elektrotechniki oraz Janusz Bursztyński - doc. wykładający urządzenia elektryczne, jak również Stanisław Urbański, absolwent Wydziału Elektrycznego PW, a prorektor Politechniki Białostockiej i profesor napędów elektrycznych. Do rozwoju Politechniki Lubelskiej przyczynili się następujący pracownicy naukowi: Zdzisław Grunwald (rys. 8.2) - prof. napędów elektrycznych i zautomatyzowanych procesów produkcyjnych na etacie przez 4 lata, a przez 11 lat prowadzący wykłady zlecone i przewodniczący

 

.8.1. Inauguracja roku akademickiego 1979/1980 W Politechnice Białostockiej. Przemawia rektor prof. Tadeusz Bełdowski,

z lewej - prorektor prof. Stanisław Urbański, z prawej - doc. Jerzy Niebrzydowski, dziekan Wydziału Elektrycznego

 

 

8.2. Egzamin dyplomowy w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Lublinie, 1968 r.

Od lewej: prof. Zdzisław Grunwald - przewodniczący Komisji, doc. Romuald Krzywicki - dziekan Wydziału Elektrycznego

 

8.3. W laboratorium Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie, W 1970 r.

Od lewej - prof. Antoni Kiliński (rektor Politechniki Warszawskiej), ...„ prof. Edmund Lipiński, płk. Bronisław Mikołajuk

studium doktoranckiego przez 7 lat, Kazimierz Auleytner - prof. aparatów elektrycznych i materiałoznawstwa elektrycznego i Władysław Lech - prof. techniki wysokich napięć i krioelektrotechniki; ponadto do rozwoju Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie przyczynił się Edmund Lipiński - prof. elektroniki w tej szkole od roku 1966 do 1978 (rys. 8.3). Do rozwoju Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu przyczynili się: E. Lipiński - dziekan Wydziału Transportu i wykładowca informatyki i energoelektroniki w latach 1978-1981, Augustyn Chwaleba i Zygmunt Warsza - dziekani Wydziału Transportu i wykładowcy metrologii oraz Andrzej Wąsowski - wykładowca elektrotechniki.

 

PROFESOROWIE W UCZELNIACH ZAGRANICZNYCH

Na zakończenie trzeba wspomnieć o tych wszystkich pracownikach naukowych Wydziału lub jego absolwentach, którzy na stałe opuścili kraj i związali swą działalność z wyższymi uczelniami zagranicznymi, tam osiedli i przyczynili się do ich rozwoju. Oto ich luźne wyliczenie, na pewno niepełne:
Józef Pawlikowski - dr, przedwojenny wykładowca oświetlenia elektrycznego na Wydziale; prof. oświetlenia elektrycznego w Ecole Politechnique de Montreal (Kanada);
Zygmunt Jelonek - prof. uniwersytetu w Glasgow (Szkocja);
Ryszard Syski - prof. uniwersytetu w Maryland (Stany Zjednoczone);

Tadeusz Tchórzewski - wykładowca na uniwersytecie w Guliford;
Jerzy Gliński - prof. uniwersytetu w Ottawie (Kanada), zm. 1979;
Janusz Lechosław Maksiejewski - doc. Wydziału do 1966 r. starszy wykładowca w University of Salford, Department of Electrical Engineering (W. Brytania);
Stanisław Żołędziowski - absolwent Wydziału - starszy wykładowca w University of Salford, Department of Electrical Engineering (W. Brytania);
Henryk Ryżko - zastępca profesora z techniki wysokich napięć na Wydziale do 1980 r. - w 1962 Dr. Fil, w 1966 r. Dr. Sc. w Uniwersytecie w Uppsali, a od 1968 r. kierownik Laboratorium Wysokich Napięć Królewskiego Instytutu Technologii w Sztokholmie (Szwecja);
Jan Gumiński - profesor Politechniki w Wimbledon (W. Brytania);
Jan Grzybowski-Holm - prof. senior Uniwersytetu Wisconsin (USA);

Juliusz Hupert - prof. Wydziału Fizyki Uniwersytetu de Paul w Chicago (USA);
Karol Morsztyn - prof. Wydziału Elektrycznego Uniwersytetu Monash w Clayton (Australia);
Witold Hryszkiewicz-Narbutt - profesor i dziekan Wydziału Elektrycznego Polskiej Politechniki w Londynie (W. Brytania);
Jerzy Roman - prof. Politechniki Michigan w Houghton i Uniwersytetu Massachusetts w Bostonie (USA);
Stanisław Kownacki - prof. kilku Politechnik i Uniwersytetów -w USA (Santa Clara, Virginia, Columbia, Brooklin, Notre Darne) oraz w Algierii (Annaba); ..
Jerzy Lubelfeld - prof. Instytutu- Technologiczno-Lotniczego Wright-Patterson (USA);
Andrzej Targowski - prof. informatyki Uniwersytetu Western Michigan (USA).

 

WYKŁADOWCY W UCZELNIACH ZAGRANICZNYCH

Inne grono pracowników naukowych Wydziału to pracownicy angażowani do zagranicznych uczelni na podstawie kontraktów dla prowadzenia tam wykładów i ewentualnie organizacji procesu dydaktycznego. Trzeba tu wymienić prof. Janusza Lecha Jakubowskiego (rys. 8.4), który przebywał przez lata 1966-1971 w Politechnice w Algierze, gdzie wykładał i organizował nauczanie techniki wysokich napięć, prof. Jana Podoskiego, który był „visiting professor” w Uniwersytecie Technicznym w Ghanie (1962), a następnie wykładał w UNAZA w Kinshasa (1974-1977) oraz USTA w Algierze (1978/79), prof. Witolda Szumana, który

 

 

8.4. Prof. Janusz Lech Jakubowski na sesji UNESCO w sprawie popularyzacji nauki, Madryt 17.10.1915 r.

 

wykładał w Wyższej Szkole Technicznej w Indiach z ramienia UNESCO (1965-1969), oraz w latach następnych w Abidżanie - Wybrzeże Kości Słoniowej, doc. Romana Hampla, wykładającego matematykę w krajach bliskiego wschodu, prof. Antoniego Roguskiego, który wykładał technikę wysokich napięć jako „visiting professor” w University of Technology w Eindhoyen w Holandii (1978 r.) oraz docentów Wiesława Kłossowskiego i Zdzisława Trzaskę, którzy przebywają na uczelniach algierskich na kontraktach 2- lub 3-letnich (od 1978 r.).